Սա եմ կարդում. ««Չենք լռելու»-ն սուր քննադատության է ենթարկել պաշտպանության առաջին փոխնախարարի մոտեցումները» http://tert.am/am/news/2011/10/20/meeting-tonoyan/
Ուշադրությունս այ սրա վրա դարձրի.
Որևէ մեկի համար գաղտնիք չէ, որ բանակի հետ կապված գլխավոր կոռուպցիոն ռիսկերն առկա են հենց այս փուլում, իսկ հանցավոր պայմանավորվածությունները, հիմնականում, իրականացվում են զինկոմիսարիատների միջոցով:
Հիվանդ զինվորներին բանակ զորակոչելու, իսկ առողջներին կաշառքով ազատելու հետ կապված խնդրի վերաբերյալ Դ. Տոնոյանը նշել է, որ զինծառայությունից առողջական խնդիրներից ելնելով վերջնական տարկետումն տալիս է կառավարության որոշմամբ ստեղծվող բժշկական հանձնաժողովը, որը դուրս է ՊՆ-ի վերահսկողությունից: «Չենք լռելու»-ի ներկայացուցիչը հիշեցրել է փոխնախարարին, որ այդ հանձնաժողով հասնելու համար անհրաժեշտ է նախ ունենալ զինկոմիսարիատի բժշկական հանձնաժողովի կողմից տրված ուղեգիր, իսկ զինկոմիսարիատները, ինչպես հայտնի է, ՊՆ-ի ենթակայության տակ են: Դրան ի պատասխան պաշտպանության նախարարի առաջին տեղակալը ոչինչ չասող և ոչ ադեկվատ պատասխան է տվել` կոռուպցիոն ռիսկերը կրկին բարդելով միայն կառավարության որոշմամբ ստեղծվող հանձնաժողովի վրա:
Սուր քննադատություն, բա ոնց։ Արա, սուր քննադատելուց առաջ, մի հատ գոնե պրոցեսների մասին տեղեկացեք էլի։ Սուտ է, թե «հանցավոր պայմանավորվածությունները, հիմնականում, իրականացվում են զինկոմիսարիատների միջոցով»։ Այդպիսի բան չկա ոչ թե այն բանի շնորհիվ, որ զինկոմիսարիատներում անխտիր ազնիվ մարդիկ են աշխատում, այլ որովհետև զորակոչի գործող պրոցեսը գործնականում դա բացառում է։
Ես չգիտեմ, թե Դավիթ Տոնոյանը սրանց ինչու չի բացատրել, թե որը որից հետոյա, բայց դա մի կողմ. ես թեև էլի եմ նախկինում սրա մասին գրել, ոչինչ, մի հատ էլ եմ բացատրում զորակոչի մեխանիզմը, ում պետքա, գրեք, հիշեք։
Նախ զորակոչիկը ներկայանում է զինկոմիսարիատի զորակոչային հանձնաժողով, որի բժիշկները սովորաբար քաղաքցիական հիվանդանոցների բժիշկներ են լինում, որից հետո.
1. Եթե զորակոչիկը չունի հիվանդության պատմություն և առողջության վերաբերյալ բողոքներ, զինկոմիսարիատի զորակոչային հանձնաժողովը նրան տալիս է ծանուցագիր, թե որ օրը նա պիտի ներկայանա զինկոմիսարիատ, որ բանակ գնա։
2. Եթե զորակոչիկն ունի հիվանդության պատմություն կամ բողոքում է առողջությունից, նրան տալիս են ուղեգիր (կամ ուղեգրեր, եթե մի քանի հիվանդության կասկած կա), որով պիտի ներկայանա Երևանի ուղեգրում նշված հիվանդանոց` բուժզննում անցնելու։ Որպես կանոն ուղեգրերը տրվում են «Էրեբունի», «Արմենիա» Բ/Կ-ներ, ինչպես նաև պրոֆիլային կլինիկաներ` օրթոպեդիկ, Մալայան և այլն։ Զորակոչիկը ներկայանում է հիվանդանոց, անցնում է բուժզննում, ստանում եզրակացությունը և վերադառնում զինկոմիսարիատ` ներկայանալով զինկոմիսարիատի զորակոչային հանձնաժողովին։
Դրանից հետո զինկոմիսարիատի զորակոչային հանձնաժողովը կարող է երկու բան անել.
3. Եթե զորակոչիկի հիվանդանոցից բերված եզրակացության մեջ նշված է, որ առողջական լուրջ խնդիրներ չկան, ապա զինկոմիսարիատի զորակոչային հանձնաժողովը նրան տալիս է ծանուցագիր, թե որ օրը ներկայանա զինկոմիսարիատ, որ բանակ գնա։
4. Եթե զորակոչիկի Երևանից բերված եզրակացության մեջ այլ բան է նշված, ապա զինկոմիսարիատի զորակոչային հանձնաժողովը նրան ուղարկվում է Հանրապետական զորակոչային հանձնաժողով։
Հանրապետական զորակոչային հանձնաժողովում հնարավոր են հետևյալ բաները.
5. Հանրապետական զորակոչային հանձնաժողովը զորակոչիկին կարող է ուղարկել և, որպես կանոն, ուղարկում է կրկնակի ստուգման այլ հիվանդանոց: Այդ դեպքում զորակոչիկը նորից անցնելու է բժշկական հետազոտություն, հետազոտման արդյունքներով վերադառնա զինվորական կոմիսարիատ, որտեղից նրան արդեն պարտադիր ուղարկելու են հանրապետական զորակոչային հանձնաժողով:
6. Հանրապետական զորակոչային հանձնաժողովը բժշկական եզրակացության/եզրակացությունների հիման վրա զորակոչիկին կարող է տալ տարկետում 1 զորակոչ, 1 տարի, 3 տարի ժամկետներով։
7. Եթե զորակոչիկն առողջական խնդիրների պատճառով նախկինում արդեն ստացել էր ընդհանուր 3 տարի տարկետում, ապա հանրապետական զորակոչային հանձնաժողովը նրան կարող է ուղարկել պահեստազոր կամ ընդմիշտ ազատել զինվորական ծառայությունից։
8. Եթե կասկածներ են առաջանում հանրապետական զորակոչային հանձնաժողովը զորակոչիկի գործերը կարող է ուղարկել դատախազություն, որ ստուգեն։
9. Եվ վերջապես հանրապետական զորակոչային հանձնաժողովը զորակոչիկին կարող է ծանուցագիր տալ, թե որ օրը ներկայանա զինկոմիսարիատ, որ գնա բանակ։
Հիմա, այս 9 կետերից որու՞մ են թաքնված հիմնական կոռուպցիոն ռիսկերը։
1. Լեդիս ընդ ջենտլմենս ջան, ցանկացած մարդ, ով բանակ գնալու համար վերջին տարիներին անցել է բուժզննում (ընդ որում անկախ այն բանից, գնացել է ինքը բանակ, չի գնացել, դա կապ չունի, ամեն ինչ շատ պարզ երևում է), կհաստատի, որ բանակից ազատվելու ամենահարմար, մատչելի ու անվտանգ եղանակը, դա Երևանի հիվանդանոցներում բուժզննման ժամանակ բժիշկների հետ պայմանավորվելն է, որ գրեն ու ստորագրեն, թե երկու օրից մեռնելու ես։ Այս փուլում քիչ հավանական է, բայց տեսականորեն բարդություններ կարող են առաջանալ միայն զինկոմիսարիատում ուղեգիր ստանալիս, եթե հիվանդության պատմություն չկա, բայց այդպես հազվադեպ է պատահում ” զինկոմիսարիատին ավելորդ գլխացավքանք պետք չի։ Նման խնդրի դեպքում էլ հարցը լուծելու մի քանի տարբերակ կա.
ա. ներքին օրգաններից բողոքելը գրեթե երաշխավորում է ուղեգրի ստացումը, եթե նույնիսկ չկա հիվանդության պատմություն,
բ. հիվանդության պատմության բացակայության դեպքում, նավսյակի, նախապես տեղի պոլիկլինիկաներից կարելի է մի քանի թուղթ առնել, որ դու շատ վատ ես ու դրանք հանձնաժողովին ցույց տալ, ինչից հետո ուղեգրի ստացումը գրեթե երաշխավորված է,
գ. զինկոմիսարիատում լաչառություն անել, թե ոնց, իմ մի ոտը գերեզմանումա, դուք ինձ ստուգման չեք ուղարկում, որպես կանոն օգնում է,
դ. և վերջապես կարելի է մի երկու կոպեկ փող տալ զինկոմիսարիատում ուղեգրի համար, բայց դա, ինչպես հասկացաք, գումարի անտեղի ծախս է։
2. Կոռուպցիոն ռիսկերի տեսակետից երկրորդ տեղում է հանրապետական զորակոչային հանձնաժողովը։ Եթե մարդն ինչ-ինչ պատճառներով չի կարողացել հիվանդանոցներում պատշաճ եզրակացություն դասավորի, ապա նա իր հարցերը կարող է փորձել լուծել հանձնաժողովի բժիշկների միջոցով։ Ի տարբերություն առաջինի, սա ամեն մարդու խելքի ու գրպանի բան չի, պետք են լավ կապեր ու լավ գումարներ։
3. Եթե հանկարծ ու հանկարծ բանակից ազատվել ցանկացողի բախտը չբերեց ու նրա գործերն ուղարկեցին դատախազություն, ապա լավ կապեր ու լավ գումարներ առավել ևս պետք կգան։
4. Եվ վերջապես, եթե չնայած բոլոր ջանքերին, զորակոչիկը հասել է հավաքակայան, ապա նորից պետք է կապեր փնտրել ու փող արդուկել։
Բացի սրանցից, կա նաև զինկոմիսարիատի միջոցով ազատվելու ձև, որի իմաստը փաստաթղթերի հետ մեքենայություններ անելն է, բայց քանի որ այդ պրոցեսը իր մեջ պիտի ներգրավի բանակի միանգամից մի քանի հիերարխիաներ, որոնցից յուրաքանչյուրի հաշվով պետք է գումար տալ, ուստի այն շատ թանկ է ու հազվադեպ է կիրառվում։
Գումարած սռան բանակից ազատվել կարելի է նաև այլ ճանապարհներով, օրինակ` բանտ նստելու մասին փաստաթղթեր ներկայացնելով (թեկուզ արտասհամանում), բայց դրանք այնքան ել հեռանկարային ուղղություններ չեն։
Ասածս ինչա, զորակոչի ժամանակ կոռուպցիոն ռիսկերի առյուժի բաժինը ոչ թե զինկոմիսարիատներում է, այլ` Երևանի հիվանդանոցներում։ Էլի եմ կրկնում, սրանում համոզվելու համար լրիվ բավարար է զորակոչի շրջանում մեկ օր վերը նշված հիվանդանոցներից մեկում ուղղակի կանգնել ու հետևել կատարվող դեպքերին, ականջի պոչով լսել կողքդ կանգնածների քչփչոցները և այլն։ Ամեն ինչ արվում է համարյա ափաշկարա, իսկ որոշ հիվանդանոցներում ուղղակի կոնվեյեր է աշխատում։ Կամ էլ կարելի է հենց զինկոմիսարիատի մոտ հավաքված զորակոչիկների հետ զրույցի բռնվել ու տեսնել, թե ազատվողները որը ինչով է որոշել ազատվել։
Հ.Գ.
Վաաբշե, սրանց գործելավոճնա տենց, ամբախ-զամբախ խոսալն էն բաներից, որից գաղափար չունեն։
