Խլուրդն աաայ, այստեղ բոչկա է գլորում, թե «մեր խոտը մեր ոչխարներին»։
Մի քիչ բացատրեմ հա՞ իրավիճակը։
Արոտավայրեր, որտեղ անասունը գարուն-ամառ-աշուն շրջանում արածում և չաղանում է, Հայաստանում կան ու հերիք են։ Ու այդ «ամառոտ» շրջանում չի, որ անասունն ուտելու բան չի ունեցել։ Խնդիրը ձմեռվա կերն է եղել։ 2012-ին խոտը մի կողմից քիչ էր, մյուս կողմից` «բոյ չէր տվել»։ Էդ «բոյ չէր տվելը» մասնավորապես նշանակում է, որ եթե ասենք մի հեկտարից 2011-ին կարելի էր հնձել X զանգավծով խոտ, ապա 2012-ին նույն հեկտարից հնարավոր էր հնձել ենթադրենք` 0.4X զանգվածով խոտ, եթե ոչ ավելի քիչ։ Ընդ որում, ինչը շատ կարևոր է, 2011-ի այդ X զանգվածը հնձելու և 2012-ի 0.4X զանգվածը հնձելու համար նույն ծախսերն են պահանջվում (մարդկային ռեսուրս, ժամանակ, տեխնիկա ևն)։
Էլի եմ ասում ‒ ամռան կերը չէր հարցը, անասունն ինչքան իրեն պետք էր, կգտներ, կուտեր։ Հարցը ձմռան պաշար կուտակելն էր։ Ու պակասությունը այդ ձմռան պաշարն էր անում։
Հիմա այդ կուտակելու հարցը։ Խլուրդը կասի, է թող կողքի արոտավայրերից հավաքեին։ Թող, Խլուրդ ջան, գիտես հե՞շտ գործ է։ Դժվարը մի կողմ, լրացուցիչ մարդաժամեր են պետք, դրանք որտեղի՞ց ճարենք։ Ժամանակը սուղ է, իսկ լրացուցիչ մարդ գյուլլա քցես, չես ճարի։ Չէ, կա մի տարբերակ ‒ պրոցեսի մեխանիզացիա։ Ով հնձող տրակտոր ուներ (տենց պուճուրիկ տրակտորներ կան օրինակ), նա այս տարի պապա էր։ Մի ամսվա հունձը մի 4-5 օրում արեց, վերջացրեց, խոտը ամբարեց, գնաց իրա կնգա կողքը պառկեց։ Բայց, էդ տրակտորը տենց մի 8000 դոլար արժի, ամեն մարդու գրպանի բան չի։ Էդ նույն մարդիկ էս գարնանը կլինեն էլ ավելի շատ պապա, որովհետև, հա, միսը բեսամփ թանկանալու ա, իսկ իրենց ծախսերը մնացել են 2011-ի մակարդակին։
Իսկ մնացածը մնացին բոռտին։ Կամ թանկ ու կրակ պետքա անասնակեր առնեին էդ «պապաներից», կամ անասունը մորթեին։ Եթե պարսիկներին տված արոտավայրերը էդ բոռտին մնացածներին էլ տաս, մեկ է, դա խնդիրը չի լուծի։
Այլ բառերով ասած` եթե նախորդ տարի մարդն ամռան ընթացքում առանց տեխնիկայի հասցնում էր անհրաժեշտ խոտը հնձել, չորացնել ու ամբարել, ապա հիմա ուղղակի չէր կարող հասցնել։
Առակս ի՞նչ կցուցանե, իրականում անասնապահության խնդիրը արոտավայրերի պակասը և նույնիսկ երաշտը չի։ Խնդիրները սրանք են.
1. Անասնապահների մեծ մասը չունի սեփական կերային բազա։ Նույնիսկ քիչ թե շատ խոշոր տնտեսություն ունեցողները (սկսած մի քանի տասնյակ գլխից)։ Շատերը ուղղակի սովորել էին, որ խոտը էժան է ու նույնիսկ չէին էլ փորձել արոտավայր վարձակալել, էն հույսով, որ ձմռան խոտը կառնեն։ Այս կատեգորիան ամենաշատը տուժեց։
2. Անասնապահությունում մեխանիզացիայի մակարդակը շատ ցածրա։ Նույնիսկ նրանք, ովքեր սեփական արոտավայր ունեին կամ ֆայմել էին վարձել, չունենալով տեխնիկա, ի վիճակի չեղան այս տարի անհրաժեշտ անասնակերը ամբարել։ Այս կատեգորիան էլ տուժեց, բայց կորուստները տանելի էին։
Ա ծեպեռ վապռոս ‒ նաֆիգ մեզ էդ պարսկական տրակտորները, որոնց համար էդ տականք Լիսկան մեր հայոց արոտավայրերը լցնումա պարսիկներով։ Ես իհարկե չգիտեմ, թե հատկապես ինչ տրակտորներ են դրանք ու առավել ևս ինչ պայմաններով են օգտագործվելու, բայց մեխանիզացիայի ցածր մակարդակը, որքան հասկանում եմ, խնդիր է գյուղատնտեսության բոլոր ոլորտների համար։
Հ.Գ.
Էս գրառումն արված է անձնական փորձի հիման վրա, այնպես որ ոչ մի հակափաստարկ, առարկություն և այլն ուղղակի չի ընդունվում։ Պարզաբանող հարցերին կպատասխանեմ, բայց բանավիճել մտադիր չեմ։
Հ.Հ.Գ.
Բլոգնյուզ ու այլ «շնորհակալություն, ձեր գրառումը տեղ գտամ եսիմ որտեղ» գրողներ, ՔԸ՛Շ։
